Η μετακίνηση και μεταστέγαση συλλογών, υπηρεσιών και λειτουργιών της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ) από το υφιστάμενο Βαλλιάνειο και τα λοιπά κτήρια της Βιβλιοθήκης στους χώρους του ΚΠΣΙΝ και η άμεση και εύρυθμη λειτουργία της εκεί αποτελούν, για πολλούς και διάφορους λόγους, έργο εξαιρετικά μεγάλης δυσκολίας και απαιτήσεων. Ο αριθμός, η ποιότητα και ο βαθμός δυσκολίας των απαιτήσεων αυτών σχετίζονται με το μέγεθος, τη μοναδικότητα και εθνική σημασία των συλλογών που στεγάζει η ΕΒΕ.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η έννοια και η διαδικασία μετακίνησης και μεταστέγασης της ΕΒΕ δεν περιελάμβανε και δεν αφορούσε, απλά, τη μετακίνηση των υφιστάμενων συλλογών, δομών και υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης, αλλά, παράλληλα, και, ίσως, περισσότερο τον πλήρη λειτουργικό εκσυγχρονισμό της, με τρόπο που να δημιουργεί μια απολύτως σύγχρονη, σε διεθνές επίπεδο, εθνική βιβλιοθήκη, ικανή να ανταποκριθεί και να εκμεταλλευθεί το σύγχρονο, ταχύτατα αναπτυσσόμενο διεθνές τεχνολογικό περιβάλλον πληροφόρησης.
Η προετοιμασία, έτσι, του προγράμματος εφαρμογής της μεταστέγασης στηρίχθηκε σε σειρά εκτεταμένων και ειδικών μελετών, ο σχεδιασμός, η εκτέλεση και ο συντονισμός των οποίων αποτέλεσαν το έργο άτυπης ομάδας σχετικών με το έργο αρμοδίων, ένεκα ιδιότητας και θέσης, στελεχών, καθώς και ειδικών συμβούλων, που συγκροτήθηκε γι’ αυτό ακριβώς το σκοπό. Την ομάδα αυτή αποτέλεσαν, με αλφαβητική σειρά, οι ακόλουθοι:
- Γεώργιος Μπώκος, Ομότιμος Καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου, με ευθύνη τη μελέτη της προετοιμασίας και μεταφοράς στις νέες εγκαταστάσεις της ΕΒΕ, των συλλογών της, καθώς και των εργαλείων εκμετάλλευσης και χρήσης των συλλογών αυτών. Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου έργου ειδικότερες μελέτες εκπόνησαν οι:
- Ιωάννης Κόκκωνας, Καθηγητής Βιβλιολογίας και Βιβλιογραφίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, ο οποίος, με στόχο τον ειδικό χειρισμό και την κατάλληλη προετοιμασία του ευαίσθητου, σπάνιου και πολύτιμού υλικού των συλλογών της ΕΒΕ, διέτρεξε το σύνολο των συλλογών και εντόπισε πλήθος σπάνιων και πολύτιμων τεκμηρίων, διεσπαρμένων και, ουσιαστικά, χαμένων στο πλήθος του κοινού υλικού. Ανέδειξε, έτσι, για πρώτη φορά τη συλλογή του πολύτιμου υλικού της Βιβλιοθήκης και υπέδειξε τους τρόπους χειρισμού και προετοιμασίας του για μεταφορά, τοποθέτηση και αξιοποίηση στους νέους χώρους του Ιδρύματος.
- Παντελής Μπράτης, Βιβλιοθηκονόμος, ο οποίος ανέλαβε το έργο της εκτίμησης του μεγέθους των προς μεταφορά συλλογών, το επίπεδο ανταπόκρισης καταλόγων και συλλογών, το είδος και την έκταση των ενδεχόμενων σφαλμάτων των εργαλείων αυτών, καθώς και τις δυνατότητες και τη μεθοδολογία αποκατάστασης των σφαλμάτων κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας.
- Δημήτριος Πρωτοψάλτου, Διευθυντής της ΑΜΚΕ Future Library (FL), οργανισμού, ο οποίος επρόκειτο να αναλάβει τη διαχειριστική υποστήριξη της αξιοποίησης της Δωρεάς του ΙΣΝ.
- Φίλιππος Τσιμπόγλου, Γενικός Διευθντής της ΕΒΕ, κατ’ εξοχήν αρμόδιο πρόσωπο και για τις λεπτομέρειες διαμόρφωσης του προγράμματος και χρήσης της δωρεάς, αλλά και για την άμεση διασύνδεση της ΕΒΕ, ως συλλογές, λειτουργίες, προσωπικό και στόχοι, με οποιοδήποτε έργο, σκέψη, προοπτική ή απόφαση αφορούσε τη Βιβλιοθήκη και το μέλλον της.
- Rob Davies, Ειδικός σύμβουλος σε θέματα Βιβλιοθηκονομίας, με ειδικότερο ρόλο την υποστήριξη του έργου προσδιορισμού των μελλοντικών υπηρεσιών της νέας Εθνικής Βιβλιοθήκης και την ανάπτυξη του καινοτόμου για μια εθνική βιβλιοθήκη δημόσιου χώρου για το ευρύτερο κοινό.
Η ομάδα ανέθεσε ορισμένες επιπλέον μελέτες, οι οποίες κρίθηκαν αναγκαίες για μια ολοκληρωμένη προετοιμασία, στους ακόλουθους εξωτερικούς συνεργάτες:
- Στον Αντώνιο Δάσκο τη μελέτη εκτίμησης των αναγκών εκπαίδευσης των υφισταμένων και αναμενομένων μελών του προσωπικού της ΕΒΕ, προκειμένου να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της λειτουργίας της Βιβλιοθήκης στο νέο περιβάλλον του ΚΠΣΙΝ.
- Στον Αλέξανδρο Καμπούρογλου τη μελέτη ανάπτυξης και διεύρυνσης του κοινού για τη νέα Εθνική Βιβλιοθήκη
- Στον Ευάγγελο Μπάνο, μελέτες και συγκεκριμένα έργα για τη συγκρότηση των αναγκαίων ψηφιακών υποδομών λειτουργίας της ΕΒΕ στο νέο περιβάλλον.
Με βάση τις μελέτες και εκθέσεις που υποβλήθηκαν σχετικά με όλα τα παραπάνω θέματα, την προεργασία που ήταν διαθέσιμη, αλλά και κυρίως τις διεξοδικές σχετικές συζητήσεις των μελών της ομάδος και των λοιπών συνεργατών, διαμορφώθηκε η μελέτη σκοπιμότητας και το σχέδιο εφαρμογής για τη μετάβαση και λειτουργία της ΕΒΕ στις νέες εγκαταστάσεις της. Τη συντακτική επιμέλεια και διαμόρφωση του τελικού κειμένου και για τα δύο παραπάνω παραδοτέα κείμενα, τα οποία υποβλήθηκαν και εγκρίθηκαν τόσο στην ΕΒΕ όσο και στο ΙΣΝ, είχε ο Rob Davies.
Η έγκριση του σχεδίου εφαρμογής οδήγησε στην έναρξη της υλοποίησής του. Όπως σημειώθηκε ήδη, έπειτα από συμφωνία της ΕΒΕ με την FL, η τελευταία ανέλαβε την πλήρη διοικητική και οικονομική διαχείριση του έργου. Στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας, της 12/02/2015 δημιουργήθηκε, με τη σύμφωνη γνώμη των δύο φορέων, Συμβούλιο Διαχείρισης της Δωρεάς, αποτελούμενο από 4 μέλη ως εξής:
- Φίλιππο Τσιμπόγλου, Γενικό Διευθυντή της ΕΒΕ,
- Δημήτριο Πρωτοψάλτου, Διευθυντή FL
- Γεώργιο Μπώκο, Ομότιμο Καθηγητή Ιονίου Πανεπιστημίου, και
- Rob Davies, Ειδικό σύμβουλο σε θέματα Βιβλιοθηκονομίας.
Τα δύο τελευταία μέλη αποτέλεσαν μέλη του Συμβουλίου με την ιδιότητα των συνεργατών – συμβούλων της FL. Την όλη γραμματειακή υποστήριξη του Συμβουλίου είχε το στέλεχος της ΕΒΕ Εύη Στεφανή. Έργο του Συμβουλίου, όπως αυτό διατυπώνεται στο σχετικό μνημόνιο συνεργασίας των δύο φορέων ήταν «να οργανώνει, να καθοδηγεί και να συντονίζει τη διαχείριση και πορεία υλοποίησης του έργου». Σε κάθε περίπτωση οι αποφάσεις του Συμβουλίου, υπέκειντο στην τελική έγκριση της Εφορείας της ΕΒΕ.
Κατά την έναρξη εφαρμογής του προγράμματος υλοποίησης και για την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη εφαρμογή του, το Συμβούλιο Διαχείρισης προχώρησε, με ανοικτές διαδικασίες, στην επιλογή προσώπων με ιδιαίτερα αυξημένα προσόντα και σχετική εμπειρία για τη διαχείριση των επιμέρους 5 δράσεων του προγράμματος. Προσλήφθηκαν, έτσι, σταδιακά, και άρχισαν να τρέχουν τις αντίστοιχες δράσεις οι:
- Ιουλία Ελμαλόγλου, ως διαχειρίστρια (action manager) της Δράσης 1 “Μεταφορά / Ανάπτυξη Συλλογής”. Η Ιουλία Ελμαλόγλου ανέλαβε, από το καλοκαίρι του 2016 και τα καθήκοντα του διαχειριστή (Project Manager) του όλου προγράμματος.
- Γεωργία Αγγελάκη: ως διαχειρίστρια (action manager) της Δράσης 2 “Ψηφιακές Υπηρεσίες”.
- Στεφανία Ξυδιά: ως διαχειρίστρια (action manager) της Δράσης 3 “Δανειστικό Τμήμα” και της Δράσης 4 “Ανάπτυξη Κοινού”.
Τη Δράση 5: (Εκπαίδευση Προσωπικού) διαχειρίζονται, κατά περίπτωση οι παραπάνω διαχειριστές σε συνεργασία με την Εθνική Βιβλιοθήκη.
Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι σημαντικότατο ρόλο στην επιτυχία του προγράμματος μεταστέγασης διαδραματίζει το προσωπικό της ΕΒΕ, το οποίο, σταδιακά, με τη δημιουργία των απαραίτητων ομάδων συντονισμού και την ανάθεση ειδικών καθηκόντων και αποστολών, έχει υιοθετήσει πλήρως και τρέχει το σχετικό πρόγραμμα.
Στα μέσα του 2016 διεκόπη η συνεργασία της ΑΜΚΕ Future Library με την ΕΒΕ και, έπειτα από σχετική συμφωνία, τη διαχείριση του έργου ανέλαβε η ΑΜΚΕ Φίλοι & Υποστηρικτές του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Στο πλαίσιο της αλλαγής αυτής και με απόφαση της Εφορείας της ΕΒΕ, αναμορφώθηκε το Συμβούλιο Διαχείρισης του Έργου, το οποίο, με τις ίδιες αρμοδιότητες, έγινε πλέον τριμελές, αποτελούμενο από το Γενικό Διευθυντή της ΕΒΕ Φίλιππο Τσιμπόγλου και δύο ειδικούς συμβούλους της Βιβλιοθήκης, τους Γεώργιο Μπώκο, Ομότιμο Καθηγητή του Ιονίου Πανεπιστημίου και Χρήστο Σκουρλά, Καθηγητή Πληροφορικής του ΑΤΕΙ Αθήνας. Τη γραμματειακή υποστήριξη του Συμβουλίου Διαχείρισης διατηρεί η Εύη Στεφανή.